Το Λεύκωμα του Κανονικού Αλμπερίκ - Μ. Ρ. Τζέιμς | Ηχητικό Βιβλίο Ελληνικά - Audiobook

Τίτλος πρωτότυπου: M. R. James "Canon Alberic's Scrap-Book" (1895)

Σημείωση μετάφρασης: Ο τίτλος Κανονικός (Canon) αναφέρεται σε ιερέα της Καθολικής Εκκλησία, μέλος του καθεδρικού κλήρου (chapter), που έχει συγκεκριμένα καθήκοντα στο ναό.

Το Canon Alberic's Scrap-Book είναι ένα διήγημα τρόμου του Άγγλου συγγραφέα Montague Rhodes James, που γράφτηκε το 1892 ή το 1893 και δημοσιεύθηκε για πρώτη φορά το 1895 στο περιοδικό National Review. Είναι η παλαιότερη γνωστή ιστορία τρόμου του και η πρώτη (μαζί με το «Lost Hearts») που διαβάστηκε στο «Chitchat Society» του King's College του Κέιμπριτζ, όπου πολλές από τις ιστορίες του έκαναν το δημόσιο ντεμπούτο τους. Στη συνέχεια συμπεριλήφθηκε στην πρώτη συλλογή διηγημάτων του, Ghost Stories of an Antiquary (1904), αν και εκεί η κακόβουλη οντότητα είναι ένας δαίμονας και όχι ένα φάντασμα. Θεωρείται η πρώτη «καθαρόαιμη» ιστορία φαντασμάτων του και, ταυτόχρονα, ένα από τα τελειότερα δείγματα του είδους. Δεν είναι τυχαίο ότι ο ίδιος ο James το τοποθετούσε ψηλά στις προσωπικές του προτιμήσεις.

Η δύναμη της ιστορίας βρίσκεται στην οικονομία και στην ακρίβεια. Ο James δεν χάνει λέξεις· κάθε περιγραφή, κάθε λεπτομέρεια του περιβάλλοντος (η ερειπωμένη πόλη Saint-Bertrand-de-Comminges, η σκονισμένη σακριστία, το μισοσκότεινο δωμάτιο του ξενοδοχείου) λειτουργεί σαν πινελιά που χτίζει ατμόσφαιρα πνιγηρής απομόνωσης. Η φρίκη δεν έρχεται από υπερβολές, αλλά από την αργή, σχεδόν επιστημονική αποκάλυψη του απαγορευμένου.

Κεντρικό μοτίβο είναι η σύγκρουση ανάμεσα στη λογική, ακαδημαϊκή περιέργεια του Άγγλου φιλολόγου Dennistoun και στο απόκοσμο που δεν μπορεί να ερμηνευθεί με βιβλιοθηκονομικούς όρους. Ο James, ως μελετητής του μεσαίωνα ο ίδιος, γνωρίζει πολύ καλά την έλξη που ασκούν τα παλιά χειρόγραφα· ταυτόχρονα, όμως, γνωρίζει και τον κίνδυνο που κρύβεται όταν κάποιος «ξεφυλλίσει» πέρα από το επιτρεπτό. Το λεύκωμα δεν είναι απλώς αντικείμενο· είναι πύλη. Και η εικόνα που κρύβεται στις τελευταίες σελίδες λειτουργεί σαν κατάρα που μεταδίδεται διαδοχικά: από τον 17ο αιώνα στον Αλμπερίκ τον πρεσβύτερο, στον εγγονό του, στον Dennistoun, και τελικά στον αναγνώστη.

Η ίδια η εικόνα του δαίμονα είναι μοναδική στο έργο του James: δεν περιγράφεται εκτενώς, αλλά με ελάχιστες, κοφτές φράσεις που μένουν αξέχαστες. Η αποστροφή του James προς το γκροτέσκο είναι ελεγχόμενη· η φρίκη προκύπτει από το ότι το πλάσμα είναι ταυτόχρονα αναγνωρίσιμο (έχει ανθρώπινα χαρακτηριστικά) και εντελώς ξένο.

Ιδιαίτερα ενδιαφέρουσα είναι και η χρήση της φωτογραφίας ως αποδεικτικού στοιχείου. Ο Dennistoun, άνθρωπος της επιστήμης, προσπαθεί να «αιχμαλωτίσει» το υπερφυσικό με το φακό – και η φωτογραφία που βγαίνει είναι χειρότερη από την ίδια την εμπειρία. Εδώ ο James προαναγγέλλει ένα μοτίβο που θα επανέλθει αργότερα (π.χ. στο «The Mezzotint»): η τεχνολογία όχι μόνο δεν εξορκίζει το κακό, αλλά το απαθανατίζει και το πολλαπλασιάζει.

Τέλος, η ιστορία λειτουργεί και ως λεπτή σάτιρα της βρετανικής ακαδημαϊκής αλαζονείας: ο Dennistoun θεωρεί ότι μπορεί να αγοράσει, να κατηγοριοποιήσει και να ελέγξει οτιδήποτε, ακόμα και το διαβολικό, με μερικά φράγκα και μια απόδειξη. Η τιμωρία του είναι ότι γίνεται ο επόμενος κρίκος στην αλυσίδα των καταραμένων κατόχων του λευκώματος.

Το έργο υπάρχει ελευθέρα διαθέσιμο εδώ:

https://gutenberg.org/ebooks/8486

Μετάφραση και ανάγνωση Γρηγόριος Καλογιάννης

Η ηχογράφηση δεν έχει κερδοσκοπικό χαρακτήρα. Επιτρέπεται η αναπαραγωγή, αναδημοσίευση και ενσωμάτωση, με αναφορά στην πηγή και τους δημιουργούς.